براساس یک مطالعه در سال،1398ایران بیش از 70درصد از گل محمدی جهان را تولید میکند، اما سهم آناز تجارت جهانی این محصول تناسبی با میزان تولید نداشته و بسیار کم است. درحال حاضر، محصولات اصلی حاصل از کشت گل محمدی، گلاب و پس از آن تولید و صادرات غنچه خشک است. افزایش سطح زیر کشت گل محمدی در سالهای اخیر، بدون توسعه متوازن صنایع تبدیلی یکی از علل اصلی کاهش قیمت گل محمدی در سال جاری نسبت به سال قبل بوده است که باید در اسرع وقت به آن توجه شود. یکی از راهحل های کلیدی برای سودآوری تولید گل محمدی و عملیاتی کردن توسعه سطح زیر کشت آن، راهاندازی کارخانجات تولید اسانس تام از آن است. صادرات گلاب با توجه به حجم زیاد و قیمت کم، قابل توسعه نیست، ارسال آن نیز به بازارهای اروپا و امریکا بسیار دشوار است، بازار داخل هم ظرفیت محدودی دارد، درحالیکه گرانترین محصول تولیدی از گل محمدی که دارای بازار جهانی است، اسانس و پس از آن کانکریت و ابسولوت است. اسانس گل محمدی، که هماکنون در صنایع داخلی ایران تولید میشود، درواقع روغنی است که پس از گرفتن گلاب از گلها، روی آب باقی میماند و به اسانس اول ( )first oilمعروف است. اسانس اول بهدلیل حل شدن برخی ترکیبات معطر و مهم گل محمدی مثل فنیلاتیلالکل و بخشی از سیترونلول و ژرانیول در گلاب، کیفیت اسانس کامل را ندارد و بخش زیادی از آن را ترکیبات مومی سنگین مثل نونادکان و هنی کوزان تشکیل میدهد، بنابراین، با قیمتی بسیار کمتر خریداری میشود. اسانس حلشده در گلاب، به اسانس دوم ()second oil گل محمدی معروف است، چنانچه این اسانس از گلاب استخراج و با اسانس اول مخلوط شود، اسانس تام حاصل میشود، اسانسی که کیفیت آن قابل رقابت با اسانس تولیدی در ترکیه و بلغارستان است. برای انتقال دانش فنی تولید اسانس تام از گل محمدی، یک پایلوت از دستگاه اسانسگیری در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور طراحی و توسط شرکت استیل صنعت کاشان ساخته شد که خوشبختانه عملکرد بسیار خوبی داشت. اسانس اول تولیدشده حاوی 19درصد سیترونلول و 4درصد ژرانیول بود و حدود 56درصد آن را ترکیبات سنگین مومی ازجمله نونادکان (23درصد) و هنی کوزان (11درصد) تشکیل میدادند. اسانس دوم 63درصد سیترونلول و 20درصد ژرانیول داشت. اسانس تام نیز دارای 44/6درصد سیترونلول و 13/5ژرانیول بود و ترکیبات مومی سنگین، کمتر از 26درصد آن را تشکیل میدادند که در حد بهترین کیفیت استاندارد جهانی اسانس گل محمدی است. این تجربه، که قابل انتقال به بخش صنعت کشور است، میتواند با تولید اسانس با کیفیت از گل محمدی راه را به سمت بازارهای جهانی، باز، زمینه توسعه سطح زیر کشت گل محمدی را در کشور، هموار و ارزش افزوده بالاتری را نصیب دستاندرکارن آن کند. نکته مهم دیگر اینکه، از اسانس گل محمدی میتوان انواع فراوردههای دارویی و آرایشی- بهداشتی را تهیه کرد که انشاءالله در گامهای بعدی باید به آنها پرداخت.
ایجاد ارزش افزوده در صنعت گل محمدی با تولید اسانس تام
وبلاگ و اخبار
آمارهای ارائه شده در بخشهای مختلف وزارت جهاد کشاورزی نشان میدهند، سطح زیر کشت گل محمدی از سال 1398تاکنون از حدود 26هزار هکتار به حدود 31هزار هکتار رسیده است و همچنان معاونت باغبانی در وزارت جهاد کشاورزی برای توسعه کشت آن برنامه دارد.